تولید سبز- در اقتصاد مدرن شرکت ها توجه بسیاری به شاخص های پایداری دارند این شاخص ها در قالب پذیرش تنوع زیستی، اهمیت به عوامل اجتماعی و اعمال حاکمیت شرکتی نمود می یابند. در ایران نیز رویکرد علمی به محیط زیست را می توان در ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﮐﻠﯽ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴتی کشور ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و همچنین تکلیف های مندرج در برنامه ششم توسعه مشاهده کرد.
- ایران یک کشور با مزیت برخورداری از انرژی های فسیلی است و در این میان صنعت راهبردی سیمان از جمله صنایعی است که محصولات آن با توجه به تولید با استفاده از انرژی ارزان، در بخش های عمرانی، شهرسازی و مسکن دارای تقاضای بسیاری در داخل و خارج از کشور است.
- صنعت سیمان جهان با تولید 2.3میلیارد تن محصول، عامل تولید 8 درصد گازهای گلخانه ای در جهان است. سهم ایران از این بازار در سال 1400 به میزان 66 میلیون تن است.
- بر اساس استانداردهای بین المللی، با تولید یک تن سیمان 900 کیلو گرم گازهای گلخانه ای از جمله ترکیبات کربندار، اکسیدهای گوگرد و ازت علاوه بر گرد و غبار ناشی از فرایند تولید محصول، آزاد می شود.
- برای حفظ روند تولید در عین کنترل آلودگی و ارتقای بهره وری، جهان الگوی بازار کربن را ایجاد و فعال کرده است.
- نظام بازار گازهای گلخانه ای ETS یا به عبارت ساده تر نظام تجارت انتشار کربن یک نظام معاملاتی انتشار گازهای گلخانه‌ای است که هدف آن افزایش بهره وری در تولید و حفظ منابع طبیعی است.
- در حال حاضر در ایران عوارض آلودگی توسط سازمان محیط زیست به صورت سالانه برآورد شده و دولت آن را دریافت و طبق قانون مبالغی را از این بابت و به حساب شهرداریها و دهیاری های در معرض آلودگی ناشی از فعالیت شرکت ها واریز می کند. اما این سیستم سنتی دیگر جوابگوی نیازهای اقتصاد پایدار نیست؛ چرا که نه تنها تراز تجارت کربن کشور را دچار ناتعادلی کرده بلکه با آلوده سازی هوا، مرگ زودرس 41 هزارنفر را در سال رقم زده است.
- اما بازار کربن چگونه به اقتصاد پایدار کمک می کند؟ این بازار با افزایش رقابت پذیری سوخت های غیرفسیلی سرمایه گذاری در منابع انرژی کم کربن را سرعت بخشیده وباعث افزایش بهره وری از منابع تولید در صنایع می شود.
- سال 2021 اندازه بازار اختیاری کربن یک میلیارد دلار و ارزش بازار اوراق بهادار کربن نیز از نیم تریلیون دلار عبور کرد که نشان می دهد این بازار به سرعت در حال توسعه است.
- تا پیش از برگزاری اجلاس گلاسکو اتحادیه اروپا نرخ 60 یورو چین نرخ 11.5 یورو را برای تولید یک تن دی اکسید کربن درنظرگرفته بودند که پس از آن قرار بر افزایش این نرخ با هدف تحقق اهداف پیمان پاریس که همانا کربن صفر تا 2030 بود شد.
- بر اساس نرخ اتحادیه اروپا، ارزش قیمت کربن تولید شده در صنعت سیمان ایران بالغ بر3.9 میلیارد یورو و بر اساس نرخ بازار چین 759 میلیون یورو است. در حال حاضربزرگترین واحد تولید سیمان ایران (سیمان سپاهان) سالانه 4 میلیون تن انواع سیمان را تولید و عرضه می کند، بر این اساس قیمت کربن تولیدی این شرکت با شاخص اتحادیه اروپا 240 میلیون یورو و با شاخص بازار کربن چین46 میلیون یورومی شود.
- مشخص است که با توجه به حجم تولید گازهای گلخانه ای در کشور، دولت ایران می تواند بخش قابل توجهی از کسری پرداخت های خود را از بازار کربن داخلی تامین کرده و به زخم مزمن تورم بزند و همزمان با حفظ مزیت تولید، به پاکسازی محیط زیست نیز اقدام کند و بدین ترتیب گام بلندی در راستای حرکت به سمت اقتصاد پایدار بردارد.
- جاوید ر ف شیرازی
