تولید سبز- با کاهش مستمر بارش و ادامه خشکسالی در سطح کشور در کنار نیازهای فزاینده به آب در راستای برنامه های توسعه، مشخص است که روش تهیه، مدیریت و مصرف آب در ایران نمی تواند همچون گذشته ادامه پیدا کند.
به عنوان یک راهکار قابل اجرا، راه اندازی بازار آب می تواند سطح بهره وری، مدیریت و شیوه مصرف آب را در کشور بهبود بخشد.
هم اکنون منابع آب‌های تجدیدپذیر زیرزمیني 55 میلیارد متر مكعب و منبع آب تجدیدشونده سطحی 78 میلیارد متر مكعب در سال است که در مجموع 130 میلیارد متر مكعب در سال می‌شود از این میزان به طور متوسط هشت میلیارد مترمکعب مربوط به مصرف آب شرب، دو میلیارد مترمکعب مربوط به صنعت و بقیه مربوط به کشاورزی است این در حالی است که رقم مطلوب اختصاص آب به بخش کشاورزی ۴۵ میلیارد مترمکعب بوده است از این رو برای رسیدن به این شاخص تنها رد بخش کشاورزی بایستی 50 درصد کاهش مصرف موثر داشتنه باشیم.
نکته مهم دیگر این که هم اکنون دولت حق النظاره خاصی برای اب در بخش کشاورزی در نظر نمی گیرد و از همین روی «آب» از یک کالای ارزشمند به یک کالای رایگان و کم بها تبدیل شده است.
حال خبر می رسد که در کنار تلاش برای تصحیح الگوی کشت و تغیر تعرفه ها به نفع محصولات با آب بری پایین تر، سامانه بازار اب و پساب در حال آماده سازی است .
در خبری به نقل از قول اتابک جعفری، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور که در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو منتشر شده است، وی با اعلام خبرراه‌اندازی سامانه اینترنتی بازار آب و پساب کشور گفته است: تحقق این مهم تحول بزرگی در اقتصاد صنعت آب و فاضلاب و اجرای پروژه‌های مهم کشور رقم می‌زند.
وی گفته است: با راه‌اندازی سامانه مزبور، شاهد جهش قابل توجهی در اجرای طرح‌های تامین آب شرب پایدار، جلوگیری از هدررفت آب، تامین آب پایدار برای صنایع و بازچرخانی آب در سراسر کشور خواهیم بود.
بر اساس طرح مذکور، شرکت‌های آبفا می‌توانند در بخش آب به منظور هوشمندسازی و کاهش هدررفت آب در شبکه‌های توزیع و خطوط انتقال و تاسیسات آب شرب از طریق شناسایی و رفع نشت و همچنین رفع انشعابات غیرمجاز، در قالب مشارکت با بخش عمومی-خصوصی و در مرحله نخست با استفاده از سازوکار خرید تضمینی جهت مصارف شرب اقدام کنند و در مراحل بعد، با استفاده از روش بیع متقابل یا سایر روش‌های مشارکتی، بخشی از آب صرفه‌جویی شده را در اختیار سرمایه‌گذاران جهت استفاده در مصارف صنعت و خدمات قرار دهند. همچنین تا سقف ۷۰ درصد و بیش از آن، پساب در اختیار آبفاست تا به صنعت، خدمات و کشاورزی صنعتی به شرط رعایت استانداردهای بهداشتی واگذار شود.
جعفری تصریح کرده است که سرمایه‌گذاران می توانند پروژه‌های قابل اجرای مرتبط با آب در تمام استان‌های کشوررا در این سامانه مشاهده و بر روی هر یک سرمایه گذاری کنند.
به گفته مدیرعامل آبفای کشور، با اجرای طرح بازار آب و فاضلاب کشور، ضمن تعیین تکلیف بهره‌برداری بهینه از پساب‌های موجود و تسریع در احداث و به بهره‌برداری رساندن طرح‌های فاضلاب، شاهد کاهش هدررفت واقعی آب در تاسیسات آب شرب خواهیم بود که همه این موارد، تحول بزرگی در اقتصاد صنعت آب و فاضلاب کشور ایجاد خواهد کرد.
وی اضافه کرد: راه‌اندازی بازار آب و پساب همچنین بستری کاربردی برای استفاده از منابع مالی غیر دولتی در اجرای طرح‌های مهم و همچنین نظام‌مند شدن و شفاف‌سازی فرایند‌های درخواست، بررسی و صدور مجوز برای مصرف کنندگان آب و تسهیل زمینه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و عمومی در این پروژه‌ها ایجاد خواهد کرد.
گفته می شود که پساب عرضه شده از طریق این طرح، آب خارج شده از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب است که مطابق استانداردهای ملی که عملیات بهبود کیفیت بر آن اعمال شده، منبع ارزشمندی برای صنایع و شهرداری‌ها خواهد بود. و سرمایه‌گذاران و اشخاص حقیقی و حقوقی که تمایل دارند در قالب روش‌های مشارکت عمومی-خصوصی وارد این بازار شوند، می‌توانند در احداث شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه خانه‌ها جهت تولید آب مورد نیاز خود یا عرضه آن به سایر متقاضیان پساب و همچنین در زمینه کاهش هدررفت آب و هوشمندسازی شبکه‌های توزیع و خطوط انتقال آب و تاسیسات آب شرب در تمام استان‌های کشور اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
صنایع و معادنی که امکان استفاده از پساب در فرایند تولیدی آن‌ها وجود دارد و همچنین شهرداری‌ها مهم‌ترین مشتریان بازار پساب کشور را تشکیل میدهند که با اجرای این طرح‌ها، نسبت به جایگزینی منابع آب در اختیار به ویژه منابع آب انتقال بین حوضه‌ای و چاه‌های آب مورد استفاده با پساب تولیدی اقدام خواهند کرد.
مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور همچنین از فراهم کردن زیرساخت‌های لازم جهت حضور طرح بازار آب و پساب کشور در بورس خبر داد.
به نظر می رسد در صورت راه اندازی بازار اب و فاضلاب، گام مهمی در راستای اعمال مدیریت نوین به موضوعآب در کشور برداشته شود چرا که این بازار با افزایش ارزش این ماده حیاتی و بهبود اختصاص بهینه، راه را برای اعمال مدیریت علمی و اقتصادی از آب در سرتاسر کشور و در تمام بخش ها بویژه بخش کشاورزی که بیش از 95 درصد آب قابل استحصال کشور را با بهره وری یک چهارم کشاورزی مدرن جهان به مصرف می رساند، باشد.
