چرتکه بازار کربن برای صنعت نفت

تولید سبز- یکی از مشکلات دولت در ایران ناهمترازی در ورودی و خروجی درآمد - هزینه ها است این در حالی است که مصرف منابع به شدت تقویت شده اما درآمد ها تغییر محسوسی پیدا نکرده است. این وضعیت باعث ایجاد تاثیرات نامطلوب بر شاخص های کلان اقتصادی و در نهایت تضعیف حکمرانی خوب شده است. در اقتصاد مدرن و پایدار، یکی از روش های مدیریت اقتصادی، گرایش به سوی تولید سبز از جمله ایجاد بازار کربن است و از آنجا که اقتصاد کشور انرژی محور است، استفاده از ابزار  ETSمی تواند به تقویت نقش راهبردی کشور در نظام آینده اقتصادی جهانی منجر گردد. (در نظر داشته باشیم که بازار کربن به زودی چندین برابر بازار نفت ارزش خواهد داشت).

• بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی وزارت نفت، تولید حامل های انرژی کربن پایه در سال 1400 به صورت متوسط معادل 8.5 میلیون بشکه نفت خام ( نفت خام، گاز و میعانات گازی) در روز یا  3102500000 بشکه در سال بوده است که بخشی از آن بین 1 تا 1.5 میلیون بشکه صادر و باقی مانده جهت تولید ارزش افزوده به اقتصاد تزریق شده و می شود. با یک محاسبه ساده متوجه می شویم که ارزش انرژی تولید شده در کشور در سال 1400 با قیمت نسبی 50 دلار برای هر بشکه نفت خام در بازارهای جهانی به صورت گرد شده برابر با 155 میلیارد دلار است.
• از سوی دیگر مطابق استانداردهای جهانی پالایش یک بشکه نفت خام(kg 40.7) به صورت متوسط 70 کیلو گرم انواع گازهای گلخانه ای    GHGیا معادل آن دی اکسید CO2eq را تولید و منتشر می کند. با در نظر گرفتن میزان پالایش 3.1 میلیارد بشکه نفت خام مشخص می شود که برای تولید نفت تصفیه شده جهت صادرات و یا فروش در داخل به میزان  217 میلیارد کیلو دی اکسید کربن یا 217 میلیون تن دی اکسید کربن ناشی از این فرایند در فضای زیستی کشور منتشر می شود.
• یک تن کربن در بازار ETS   بین 1 تا 145 دلار تقیمت گذاری می شود. در این بین بخش عمده ای از اعضای اتحادیه اروپا نرخ 60 یورو را برای انتشارکربن مبنا قرار داده اند و چین که به تازگی بازار کربن خود را فعال کرده نیز نرخ 10 دلار را در این حوزه اعمال می کند. در اینجا با احتساب نرخ فرضی 5 دلار برای محاسبه قیمت کربن در ایران، ارزش دی اکسید کربن تولید شده از سوی بخش نفت با نرخ دلار 25 هزار تومان بالغ بر 1085000000 دلار یا 27125000000 تومان می شود که می تواند بخش قابل توجهی از هزینه های بهداشتی ناشی از آلودگی زیستی تولید، پالایش و فروش نفت از جمله بیماری های ریوی و قلبی و پوستی را که هم اکنون دولت پرداخت می کند، پوشش دهد.
• این منبع درآمد از محل فروش مجوز انتشار دی اکسید کربن قابل اتکا بوده و قابلیت گسترش به دیگر بازارها از جمله بخش تولید برق و یا تولید محصولات صنعتی از جمله سیمان، فولاد، خودرو و معدن را نیز دارد. نکته این که بازار کربن با اعمال ساز و کارخاص خود، همچنین باعث افزایش بهره وری و کاهش مصرف نهاده ها نیز خواهد شد.
• نویسنده: جاوید ر ف شیرازی